On July 5, 2020, artist and activist Airco Caravan created an outdoor podium for artists, officials, musicians, and Harcourt Klinefelter, a civil rights activist, pastor, and the former press secretary of Dr. Martin Luther King, jr.
Visual artist, cultural activist and feminist Patricia Kaersenhout was among those invited to speak at the official unveiling of Airco’s Martin Luther King, Jr. statue in Amsterdam. In her work, which has been exhibited worldwide, Patricia explores the African diaspora as it relates to feminism, gender, sexuality, racism, and the history of slavery. In part inspired by Tessa Boerman’s documentary ‘Zwart Belicht ‘–or Blacklit— to take Rubens’s painting as her starting point, Patricia shared some thoughts with those attending the event.
Patricia kindly gave us permission to translate her remarks to English, and to include them in our growing collection of anti-racism resources. Please find her speech below.
Patricia Kaersenhout: July 5, 2020 speech at Martin Luther King, jr. Park, Amsterdam
(Jump to the original Dutch version)
Dear guests,
First of all, thank you to Airco for the opportunity to share a few thoughts during this beautiful and historic moment.
I’ve had the honor of receiving a replica of the statue of Martin Luther King, Jr., as well. He stands in my home, on a wooden bench, with a glass of water and a candle beside him, in front of a hanging cloth woven for the ancestors, for Martin Luther King, Jr. has become an ancestor, too.
In the Vienna Art History Museum, there is a famous painting by Pieter Paul Rubens entitled ‘The Four Continents.’ During the Renaissance, it was customary to depict the allegory of the four continents and their rivers in the following manner: the gods, male, represented the continents of Africa, Asia, America, and Europe, and were surrounded by female nymphs, who symbolized their respective rivers: the Nile, the Ganges, Rio de la Plata, and the Danube. In various texts from Antiquity, the Nile is described as being black in color, because the Ethiopian source is black. All women in this painting symbolize fertility, but the Black nymph is the most precious of all. She is the only one depicted wearing expensive jewelry, with a ruby adorning her forehead. The Black nymph represents not only the Ethiopian source, but also the mystery and fertility of the Nile. As the Nile is the oldest river in the world, its source is therefore seen as the origin of the world. The source of the Nile was legendarily difficult to find, and remained a long-standing, historically significant quest. In ancient times, it was written that the Nile once covered its head, never to reveal it again; wonderful imagery for her secret, and her hidden source.
In this painting, Rubens demonstrates that the origin of man is in Africa; it is no coincidence that he chooses a Black woman as a metaphor. For me, the source that the Nile tries to hide is a symbol for a third dimension within which the mystery of our existence lies, one through which the Black woman from generation to generation transfers to all her offspring.
African-American scientist and intersectional thinker Patricia Hill Collins had the following to say about the third dimension:
The ethic of caring is the third dimension of Black feminist theory which places the emphasis on individual uniqueness, appropriateness of emotions and the capacity for empathy. Rooted in a tradition of African Humanism, each individual is thought to be a unique expression of a common spirit, power or energy inherent in all life.
In this way, the third dimension is also an empty space where Black women are located, a space within which the margins of race and sex overlap. We exist in a kind of vacuum of “erasure” and contradictions amplified by the polarization of a world in which Black men are on one side, and white people on the other, with we, Black women, floating somewhere in between. Black female reality is a hybrid phenomenon crossing different views on race, sex and class, from which intersectional thinking arose.
I too have a dream. My dream is that one day my daughter, my sons, my grandchildren–and the generations of white and Black children to follow–will fully understand the fact that Black women have for centuries made an enormous contribution to the fight for a fairer world. That they will grow up knowing the world is carried by a Black woman. (Not by Atlas, for that’s just a myth.) I dream that history books will be rewritten, that the stories of all those Black heroines of resistance will find their rightful place in historiography, inspiring Black and white children to fight for a better and fairer world, helping them to understand that they are borne on the shoulders of these women. I dream that they will learn there are role models beyond Beyoncé.
I ask you, why do we hardly ever hear anything about Coretta King here in the Netherlands?
Or Betty Shabazz, the widow of Malcolm X, or Myrlie Evers, the widow of Medgar Evers?
Or Winnie Mandela? Both Coretta and Myrlie met and supported Winnie in the fight against Apartheid.
I am myself a mother. I have tried to imagine how terrible it must have been for these mothers to deliver the message to their young children that their fathers are forever gone. How do you comfort children who have seen their father brutally murdered before their eyes? How do you comfort children who have seen their father’s face split by the iron lines behind which they were forced to stand for most of their lives? How do you pick yourself up again, take the weight of the full care of those children upon your shoulders? How do you mourn the immense loss? Somehow, these heroines continued to fight for justice until their deaths, continued to develop their thinking, studying, and organizing.
After the failed assassination attempt on her, Martin Luther King, Jr., and their daughter Yolanda, Coretta lost her fear of dying. She became resolutely convinced that she had to support Martin entirely in his struggle. To do so, she gave up her own dream, namely a career in music. So little attention is paid to the role Black women have had, and the sacrifices they had to make and still make as they continue the struggle. Mainly men have taken over leadership in battle, and as a result, power, ego, and patriarchy play an important role, sometimes overshadowing the larger goal, which is that the struggle must be fought for everyone who is oppressed. Coretta later became a major advocate for the rights of the LGBTQ + community, because, as she once remarked: ‘I don’t believe you can stand for freedom for one group of people and deny it to others.’
These heroines moved against certain traditions: Martin Luther King, Jr., just like Malcolm X., had expected his partner to take on the role of housewife.
I have conducted extensive research into the centuries-long struggles Black women and women of color have pursued against oppression, against patriarchy, and for justice.
In the earlier days, it was the women who organized internationally and who remained the backbone of the civil rights movement. Many Caribbean women have also played an important role in these struggles; Surinam activist Hermine Huiswoud belongs within that tradition. Their feminism was relational, interdisciplinary, and transnational.
It’s not a coincidence that Black Lives Matter was founded by Alicia Garza, Patrisse Cullors and Opal Tometi, three Black women. Black Lives Matter evolved from an ‘Emergent Strategy,’ which is about shifting the way we see and feel the world and each other. If we ourselves start practicing transformation, we can in turn transform the world.
Emergent Strategy stems from a deep sense of injustice. That sense of injustice comes straight from the heart. There is no focused planning on how to fight. Emergent Strategy empowers people to mobilize themselves as and where necessary. Alicia, Patrisse and Opal do not act like traditional leaders, deliberately avoiding the patriarchal approach to leadership, moving away from the state and systems of oppression. Their leadership style is non-hierarchical, and as such, is more likely to move towards transformative justice, which recognizes that the state harms marginalized people. Research continues to be conducted into alternative ways of addressing that damage while remaining independent of the state. People are increasingly relying on organic and creative strategies which have emerged from within their own communities. They are investigating how and where the root of violence originated in society, in order to subsequently transform it.
I want to ask you all: have the courage to investigate how to transform.
I ask all men: dare to move away from patriarchy and embrace Black feminism.
I sincerely ask white people: question your privileges, explore how you can use them to help marginalized people–without falling into savior behavior or thought. Dare to name racism, and don’t take everything personally when a Black person speaks to you about your privileges. Understand you are part of a system which placed your ancestors and you in a position of privilege for centuries.
Now, it is time to dismantle that system.
Transformation does require making sacrifices. It means giving up or sharing part of your privileges, because ‘sharing is caring.’
It goes well beyond sharing #blacklivesmatter on social media, or participating in a demonstration. It is a process of pain, a process in which you, as a white person, must have the courage to break yourself open, in order to free the beautiful Black person hidden inside you.
In this way, you can become a genuine ally in the struggle of Black people and people of color.
Let us work to heal the deep wounds inflicted by slavery and colonialism–and the destructive system of capitalism which resulted from both those–upon our personal lives, our society, and our earth, our own Mother Nature.
I invite you to retell this painful story together, and in so doing to rewrite history, making her more complete, and fairer. Napoleon once wrote, “history is written by the victors,” but, as a wise man from Kurdistan once said, “the truth is with the oppressed.”
Patricia Kaersenhout toespraak, 5 juli 2020, Martin Luther King, jr. Park, Amsterdam
Original Dutch version
Beste aanwezigen,
Allereerst dank aan jou Airco, dat ik hier mag staan en iets mag zeggen tijdens dit mooie historische moment.
Ik heb de eer om ook een replica van het beeld van Martin Luther King, jr. te hebben mogen ontvangen en hij staat thuis op een houten bankje met naast hem een glas water, een kaars, voor een doek welke geweven is voor de voorouders. Martin Luther King, jr. is ook een voorouder geworden.
In het kunsthistorisch museum van Wenen hangt een beroemd schilderij van Pieter Paul Rubens getiteld ‘De Vier Werelddelen.’ Tijdens de Renaissance was het gebruikelijk om de allegorie van de vier werelddelen en hun rivieren op de volgende wijze af te beelden. De mannen/goden vertegenwoordigen de continenten Afrika, Azië, Amerika en Europa en de nimfen/vrouwen waardoor zij worden omringd symboliseerden respectievelijk hun rivieren: De Nijl, de Ganges, Rio de la Plata en de Donau. In verschillende teksten uit de Oudheid wordt de Nijl omschreven als zijnde zwart van kleur, omdat de Ethiopische bron zwart is. Alle vrouwen op dit schilderij staan symbool voor vruchtbaarheid maar de zwarte nimf is de kostbaarste. Zij is de enige op het schilderij die dure sieraden draagt en een robijn op haar voorhoofd. De zwarte nimf stelt niet alleen de Ethiopische bron voor maar ook het mysterie en de vruchtbaarheid van de Nijl. De Nijl is de oudste rivier in de wereld. Daarom vormt de bron de oorsprong van de wereld. De bron van de Nijl was moeilijk te vinden. Het vinden van de bron is lange tijd een grote historische zoektocht geweest. In de Oudheid schreef men dat de Nijl ooit haar hoofd bedekt heeft om het vervolgens nooit meer te tonen. Dit is een prachtige beeldspraak voor haar geheim en voor haar verborgen bron.
Rubens laat in dit schilderij zien dat de oorsprong van de mens in Afrika ligt en het is niet voor niks dat hij als metafoor een zwarte vrouw kiest. De bron die de Nijl verborgen probeert te houden staat voor mij symbool voor een derde dimensie waarbinnen het mysterie van ons bestaan zich schuil houdt, maar die de zwarte vrouw van generatie op generatie overdraagt aan haar nageslacht.
De African-American wetenschapper en intersectioneel denker Patricia Hill Collins schrijft het volgende over de derde dimensie:
‘The ‘ethic of caring’ is the third dimension of Black feminist theory which places the emphasis on individual uniqueness, appropriateness of emotions and the capacity for empathy. Rooted in a tradition of African Humanism, each individual is thought to be a unique expression of a common spirit, power or energy inherent in all life.’
De derde dimensie is tevens een lege ruimte waar Zwarte vrouwen zich bevinden. Een ruimte waarbinnen de marges van ras en sexe overlapt worden. We leven in een soort vacuüm van ‘erasure’ en tegenstrijdigheden welke worden versterkt door polarisatie van een wereld waarin zwarten mannen aan de ene kant staan en witte mensen aan de andere kant en wij zwarte vrouwen ergens tussenin zweven. De zwarte vrouwelijke realiteit is tegelijkertijd een hybride fenomeen. Een fenomeen dat verschillende opvattingen over ras, sekse en klasse doorkruist. En daaruit is het intersectioneel denken ontstaan.
Ik heb ook een droom. Mijn droom is dat op een dag mijn dochter, mijn zonen, mijn kleinkinderen en de daaropvolgende generaties witte en zwarte kinderen opgroeien met een vanzelfsprekendheid dat zwarte vrouwen al eeuwenlang een grootse bijdrage hebben geleverd aan de strijd voor een rechtvaardiger wereld. Dat de wereld wordt gedragen door een zwarte vrouw. Niet door Atlas, dat is slechts een mythe. Ik droom dat de geschiedenis boeken herschreven worden en dat de verhalen van al die zwarte heldinnen van verzet een plek krijgen in de geschiedschrijving opdat zwarte en witte kinderen geïnspireerd raken om te strijden voor een betere en eerlijkere wereld. En begrijpen dat ze op de schouders staan van deze vrouwen. Dat ze leren dat er ook andere rolmodellen bestaan dan Beyoncé.
Want waarom horen we hier in Nederland nauwelijks iets over Coretta King? Of Betty Shabazz, de weduwe van Malcolm X, of Myrlie Evers, de weduwe van Medgar Evers? Of Winnie Mandela? Zowel Coretta als Myrlie hebben Winnie ontmoet en haar gesteund in de strijd tegen Apartheid.
Ik ben zelf moeder en heb me geprobeerd voor te stellen hoe verschrikkelijk het geweest moet zijn voor deze moeders om de boodschap aan hun jonge kinderen te moeten geven dat hun vaders voorgoed verdwenen zijn. Hoe troost je kinderen die voor hun ogen hun vader op brute wijze vermoord zien worden? Hoe troost je kinderen die het grootste deel van hun leven hun vaders gezicht gespleten hebben gezien door ijzeren lijnen. Hoe pak je de draad weer op en draag je de volledige zorg voor de kinderen op je schouders? Hoe rouw je om het verlies? Toch zijn al deze heldinnen doorgegaan met de strijd voor rechtvaardigheid tot aan hun dood. Hebben zij zich verder ontwikkeld, gestudeerd en georganiseerd.
Na een mislukte moordaanslag op haar man Martin Luther King, jr., haarzelf en hun dochtertje Yolanda, verloor Coretta haar angst om te sterven. Ze raakte meer dan ooit overtuigd dat ze Martin moest steunen in zijn strijd. En gaf daarvoor haar eigen grote droom op, namelijk een muziekcarrière. Er is zo weinig aandacht voor de rol die zwarte vrouwen hebben gehad en voor de offers die zij hebben moet brengen en nog steeds brengen in de strijd. Het zijn voornamelijk mannen die het leiderschap in de strijd hebben overgenomen. En daarin speelt macht, ego en het patriarchaat een belangrijke rol waarmee soms het grotere doel overschaduwd wordt. Namelijk dat de strijd gestreden moet worden voor iedereen die onderdrukt is. Coretta werd later een groot voorvechtster voor rechten van de LHBGTQ+ gemeenschap. Want zoals Coretta ooit zei: ‘I don’t believe you can stand for freedom for one group of people and deny it to others.’
Ook Martin Luther King, jr. en Malcolm X verwachtten van hun partners dat zij de rol van huisvrouw op zich zouden nemen.
Ik heb veel onderzoek gedaan naar de strijd die zwarte vrouwen en vrouwen van kleur al eeuwen lang voeren tegen onderdrukking, tegen het patriarchaat en voor rechtvaardigheid.
Het zijn de vrouwen van toen geweest die zich internationaal organiseerden en nog steeds de ruggengraat vormen van de civil rights movement. Daarin hebben ook veel Caraïbische vrouwen een belangrijke rol gespeeld. De Surinaamse activiste Hermine Huiswoud hoort ook binnen die traditie thuis. Hun feminisme was onder andere relationeel, interdisciplinair en transnationaal.
Het is niet voor niks dat Black Lives Matter is opgericht door drie zwarte vrouwen, namelijk Alicia Garza, Patrisse Cullors en Opal Tometi. Black Lives Matter is voortgevloeid uit een ‘Emergent strategy’ : welke gaat om het verschuiven van de manier waarop we de wereld en elkaar zien en voelen. Als we zelf beginnen met te oefenen in transformeren, kunnen we de wereld transformeren.
Een Emergent strategy vloeit voort uit een diep gevoel van onrecht. En dat komt recht uit het hart. Er is geen gerichte planning over hoe de strijd te voeren en het geeft kracht aan mensen om zichzelf te mobiliseren waar nodig. Alicia, Patrisse en Opal gedragen zich niet als traditionele leiders en daarmee bewegen ze weg van het patriarchale idee over leiderschap, weg van de staat en daarmee weg van een systeem van onderdrukking. Hun manier van leiderschap is non-hiërarchisch. Zij bewegen eerder richting transformative justice, of transformatieve rechtvaardigheid, waarmee erkend wordt dat de staat schade aanricht aan gemarginaliseerde mensen. Men onderzoekt naar alternatieve manieren om die schade aan te pakken en/of te doorbreken en tegelijkertijd onafhankelijk te blijven van die staat. Men blijft vertrouwen op organische en creatieve strategieën die binnen gemeenschappen zelf ontstaan zijn. Men zoekt uit hoe en waar de wortel van geweld in de samenleving is ontstaan om deze vervolgens te transformeren.
Ik wil jullie allen vragen om te onderzoeken hoe, en de moed te hebben om te transformeren.
Aan alle mannen vraag ik: durf weg te bewegen van het patriarchaat en omarm het zwart feminisme.
Aan witte mensen vraag ik: durf oprecht je privileges te bevragen en te onderzoeken hoe je ze in kunt zetten om gemarginaliseerden te helpen zonder dat je in saviour behaviour vervalt. Durf racisme te benoemen en neem niet alles meteen persoonlijk wanneer een zwart persoon je aanspreekt op je privileges, maar begrijp dat je onderdeel bent van een systeem wat je voorouders en jou eeuwenlang in een bevoordeelde positie heeft gebracht.
Het wordt tijd om dat systeem te ontmantelen.
Transformeren betekent ook offers brengen. Het betekent een deel van je privileges opgeven of delen, want sharing is caring.
Het gaat veel verder dan #blacklivesmatter delen op social media of meelopen in een demonstratie. Het is een proces van pijn. Een proces waarin je als wit mens het lef moet hebben om jezelf open te breken, om zo de prachtige zwarte persoon die in je verborgen ligt te kunnen bevrijden.
Zo kun je een ware bondgenoot worden in de strijd van zwarte mensen en mensen van kleur.
Laten we proberen om samen te helen van de diepe wonden die zowel de slavernij als het kolonialisme en het daaruit voortgevloeide allesvernietigende systeem van kapitalisme hebben aangebracht in zowel onze persoonlijke levens als in onze samenleving, onze aarde, moeder natuur.
Zullen we samen het verhaal van een pijnlijke geschiedenis herschrijven? En haar zo completer maken? Eerlijker?
Napoleon schreef ooit: ‘de geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars,’ maar een wijs man uit Koerdistan zei ooit: ‘de waarheid ligt bij de onderdrukten.’
